Στη Ελλάδα σας μιλάνε ΜΟΝΟ για κλασσική Γεωπολιτική. Και σε αυτό πίσω είναι…
Α. Παράμετροι που αλλάζουν την γεωπολιτική αξία των κοιτασμάτων
Από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εκμετάλλευση φυσικού αερίου είναι:
- Ο δρόμος της μεταφοράς και το είδος του τρόπου μεταφοράς (π.χ. τραίνα LNG, αγωγοί φυσικού αερίου, πλοία μεταφοράς LNG)
- Η θέση των κοιτασμάτων, ο όγκος μεταφοράς, η ποιότητα του αερίου, το κόστος μεταφοράς.
- Παρουσία τεχνολογικής εμπειρίας και υποδομών.
- Προστασία επενδύσεων και φορολογικό καθεστώς (π.χ. εξόρυξη ή προσφορά υπηρεσιών σε διεθνή ύδατα ή όχι, επανεπένδυση κερδών, εξασφάλιση από κινδύνους πάσης φύσης)
- Οι συνθήκες εκμετάλλευσης και η διάρκεια της, τα συμβόλαια, η ασφάλεια, η συντήρηση και ο τρόπος αποθήκευσης (π.χ. σε αποθήκες LNG, σε υπόγεια σπήλαια),
- Η ανταγωνιστικότητα από τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και η αποθήκευσή της σε διάφορες μορφές (π.χ. σε ηλεκτρική (μπαταρίες ισχύος), χημική, θερμική, μηχανική ενέργεια).
- Η ανταγωνιστικότητα που προκύπτει από διαφορετικούς δρόμους και τρόπους μεταφοράς
- Νέες τεχνολογίες και ενεργειακά προϊόντα, περιβαλλοντικές ανησυχίες.
- Πόλεμοι και πολιτική αστάθεια τοπικά και κατά μήκος των οδών μεταφοράς.
- Εμπόδια στην ελεύθερη μεταφορά εμπορευμάτων δια ξηράς και δια θαλάσσης.
- Πλαίσιο διεθνών νόμων
- Αστάθμητοι παράγοντες που αλλάζουν τα οικονομικά δεδομένα (π.χ. η πανδημία, σεισμοί, πυρηνικά ατυχήματα, νέες συμμαχίες).
Β. Μεταγεωπολιτική
Σαν Καθηγητής των Μεταυλικών και των Μεταηλεκτρονικών τους έχω βιώσει τη σημασία της τεχνητής μετάλλαξης ενός υλικού ή μιας έννοιας σε κάτι με διαφορετικές ιδιότητες. Αυτό γίνεται με μια διαδικασία αναζήτησης βασισμένης σε συνιστώσες διαφορετικών πεδίων και χώρων, που αναγκαστικά ή όχι εισέρχονται σε ένα πρόβλημα ή σχέδιο πρός ένα νέο χώρο εφαρμογής, εξέτασης ή επικοινωνίας, που κανονικά δεν θα υπήρχε.
Η διεπιστήμη σε όλο της το μεγαλείο. Το πάντρεμα της θεωρίας και του σχεδίου με την πράξη.
Η κλασική γεωπολιτική – η μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ γεωγραφίας, διεθνούς πολιτικής και διεθνών σχέσεων – φαίνεται να περνάει σε μια νέα εποχή με μερικά χαρακτηριστικά «σταθερά», όπως τη τοποθεσία, τη τοπογραφία, τα στρατηγικά σημεία εμπλοκής, το κλίμα και τους φυσικούς πόρους, καθώς και τα στοιχεία ανθρώπινης και πολιτικής γεωγραφίας, όπως το μέγεθος μιας χώρας, τα εθνικά σύνορα και τους ιστορικούς, θρησκευτικούς και πολιτιστικούς φυσικούς χώρους.
Η άνοδος των ψηφιακών μέσων, η παγκόσμια κλιματική αλλαγή, η πανδημία, το μεταναστευτικό, η χρήση νέων τεχνολογιών και σύνθετων αξιών και αγαθών διαμορφωμένων ανά περίπτωση και με νέες δομές, θα χρησιμοποιούνται πλέον ως εργαλεία και ως μέσα πολιτικής κινητοποίησης και διπλωματίας αλλάζοντας τον τρόπο άσκησης της κλασικής γεωπολιτικής, που πλέον αναβαθμίζεται σε κάτι νέο και σύνθετο με περισσότερες παραμέτρους, την Μετά-γεωπολιτική που πλέον θα αποκτάει νέα όψη και ορμή.
Ο μετα-γεωπολιτικός ανταγωνισμός περιπλέκεται
- Από τα αυξημένα συμφέροντα και την παρουσία της Ρωσίας, ενός κορυφαίου εξαγωγέα ενέργειας, η οποία προσπαθεί να επωφεληθεί από την ενεργειακή ευπάθεια της Κίνας και εν μέρει της ΕΕ.
- Από τα αυξημένα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου που προσπαθούν προσεκτικά να διαχειριστούν αγωγούς και οδούς μεταφοράς για να παρακάμψουν τη Ρωσία, τη Κίνα και το Ιράν.
- Από την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων σε αχαρτογράφητες ενεργειακά περιοχές, όπως αυτή της Μεσογείου, της Αρκτικής και του Αιγαίου που ελέγχει την έξοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο.
- Από τη χρήση ΑΠΕ στην Αφρική και τη μεταφορά ενέργειας και γεωργικών αγαθών πρός την ΕΕ μέσω Ελλάδας, Ιταλίας και Γαλλίας.
Η Μετα-γεωπολιτική είναι πιο κατάλληλη έννοια να χρησιμοποιείται πλέον αντί της κλασικής γεωπολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις παραδοσιακές έννοιες της γεωστρατηγικής όσο και την ευμετάβλητη και μεταβαλλόμενη φύση του σημερινού πλαισίου ασφάλειας. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει τις πολυάριθμες αλληλοσυνδεόμενες διαστάσεις της εθνικής και διεθνούς ασφάλειας και προτείνει μια πολυδιάστατη θεώρηση της κρατικής εξουσίας, η οποία θα περιλαμβάνει τόσο μαλακά όσο και σκληρά εργαλεία, και θα λαμβάνει υπόψη επτά κρατικές δραστηριότητες. Αυτές αναφέρονται
- σε κοινωνικά ζητήματα και θέματα υγείας,
- εσωτερική πολιτική,
- οικονομία,
- περιβάλλον,
- επιστήμη και ανθρώπινο δυναμικό,
- στρατιωτικά ζητήματα και
- ζητήματα ασφάλειας και διεθνή διπλωματία.
Μια μετα-γεωπολιτική προσέγγιση αποτυπώνει καλύτερα τη διαρκή σημασία της κλασικής γεωπολιτικής σκέψης, τις προκλήσεις και τις κανονιστικές μετατοπίσεις της σύγχρονης εποχής μας, καθώς και τους πολυάριθμους παράγοντες που διαμορφώνουν και καθορίζουν πλέον την κρατική εξουσία και τη διεθνή πολιτική.
Η αποδοχή ότι ο σύγχρονος κόσμος μας είναι πλέον ένα εξαιρετικά περίπλοκο περιβάλλον σημαίνει ακριβώς την αναγνώριση ότι συνυπάρχουν τόσο παλιά όσο και νέα ζητήματα ασφάλειας, νέες σταθερές παράμετροι σε παγκόσμιο επίπεδο, που δεν πρέπει να αναιρούνται.
Γ. Ο ρόλος του Αιγαίου
Το Αιγαίο αποτελεί ένα φυσικό σύνορο ανάμεσα σε Ρωσία και Μεσόγειο που θα αποκτήσει σάρκα και οστά μόλις η Ελλάδα αποκτήσει χωρικά ύδατα 12 ν. μ. Αυτό αποτυπώνεται και στον χάρτη. Ενώ η διέλευση είναι ελεύθερη από τα χωρικά ύδατα, αυτό δεν ισχύει σε ώρα πολέμου για μια χώρα που απειλεί την Ελλάδα. Εδώ φαίνεται και ο ρόλος της Τουρκίας στο πλευρό της Ρωσίας που προσπαθεί να επωφεληθεί από την αλλαγή των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Θέλει να εμποδίσει την Ελλάδα να έχει 12 ν. μ. χωρικά ύδατα ενώ ταυτόχρονα αμφισβητεί τα νησιά της.
Η Ελλάδα στην εξωτερική της πολιτική επιδιώκει συμμαχίες. Δυστυχώς δεν κάνει καλές συμφωνίες. Ο EastΜed θα αναβληθεί και φαίνεται πως θα αντικατασταθεί από έναν άλλο που θα έρχεται από Αίγυπτο και θα φτάνει στην Κρήτη. Δεν το βλέπω ούτε αυτό όμως εφικτό. Η Ελλάδα δεν μπορεί να ασκήσει εξωτερική πολιτική. Είναι επαρχία.
Η λύση της Αλεξανδρούπολης και του σταθμού LNG που έχει θα ευνοήσει το Αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο που θα φτάνει εκεί αλλά και τη μεταφορά LNG του Ισραήλ και της Κύπρου από Αίγυπτο με πλοία LNG προς αυτόν. Yπάρχει όμως ένα πρόβλημα, το Ρωσικό φυσικό αέριο θα είναι πιο φτηνό. Να γιατί η ΕΕ θέλει δικούς της διαχειριστές των Ρωσικών αγωγών.
Σίγουρα το Αιγαίο γίνεται το πιο σημαντικό HOT SPOT στον πλανήτη και όπως καταλαβαίνετε στη τελική συναλλαγή δεν έχει σημασία αν η Αλεξανδρούπολη είναι Ελληνική, αν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου αλλάξουν σημαία ή αν δημιουργηθεί το κράτος της Θεσσαλονίκης. Όλα μπορεί να γίνουν μέρος μιας τελικής συναλλαγής.
Και άμεση εμπλοκή της Μετα-Γεωπολιτικής
Πρέπει να διαβάσετε το άρθρο αυτό εδώ για να καταλάβετε τη σχέση των παραπάνω. Τo μεταναστευτικό έχει κάνει μια σύγχρονη Wuhan την Ελλάδα στην ΕΕ. Μια σπηλιά με νυχτερίδες η Ελλάδα που παράγει και προωθεί μεταλλάξεις στην ΕΕ.
